تحلیل تغییرات زمانی و مکانی انتقال رسوب معلق در ارتباط با تغییرات
کاربری اراضی در حوزه آبخیز ماربره لرستان
منبع: رساله دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری- 1397
چکیده
شفاف‌سازی تغییرات عرضه رسوب در مقیاس‌های زمانی و مکانی برای ارائه برنامه‌های مدیریتی ضروری است. در این پژوهش تغییرات انتقال رسوب معلق در امتداد رودخانه ماربره لرستان بر اساس داده‌های ثبت شده و نمونه‌برداری‌‌ها بررسی شد. ابتدا چهار دیدگاه شامل آستانه فصلی، فصلی، سالانه و دوره کاربری اراضی بر اساس داده‌های اندازه‌گیری شده سال‌های 95-1350 تعریف شد. دبی آستانه فصلی با استفاده از بهترین توزیع آماری برای دوره بازگشت دو سال تعیین شد. برای مقیاس کاربری اراضی نقشه کاربری اراضی سال‌های 1377 و 1395 با فن‌آوری سنجش از دور تهیه شد. در مرحله بعد با استفاده از الگوریتم LOWESS بر مبنای وزن محلی داده‌ها، تغییرات شکست خط دبی رسوب تحلیل شد. همچنین با استفاده از ضریب اصلاحی MVUE، آورد رسوب معلق در دو دوره کاربری اراضی ارزیابی شد. همزمان، نمونه برداری رسوب سیل در بازه زمانی فروردین 95 تا اردیبهشت 97 انجام شد و از دو توصیف‌گر C∆ و R∆ برای تعیین میزان مشارکت رسوب در طول آبنمود استفاده شد. نتایج نشان داد در میانه آبخیز برای ایستگاه ماربره دره تخت، بالاترین مقدار ضریب b منحنی سنجه برای دبی‌های کمتر و بیشتر از آستانه به ترتیب برای بهار و زمستان برابر 0.307 و 1.423 است. بنابراین تغذیه و ظرفیت انتقال رسوب در رویدادهای بزرگ فصل زمستان و رویدادهای کوچک فصل بهار بالا است. همچنین مشخص شد در دوره کاربری اراضی 95-1377، شیب منحنی سنجه افزایش یافته است که بیشترین تأثیرپذیری افزایش غلظت رسوب مربوط به فصل زمستان است و ضریب b از 0.565 به 1.531 افزایش داشت. طبق نتایج در خروجی آبخیز برای ایستگاه ماربره دورود، بیشترین ظرفیت انتقال رسوب مربوط به رویدادهای بیشتر از آستانه فصل بهار است که دارای شیب منحنی‌سنجه 1.469 است. همچنین تغذیه و ظرفیت انتقال رسوب در دبی‌های بیشتر از آستانه فصل پاییز این ایستگاه بیشتر از زمستان است. نتایج تحلیل‌های الگوریتم LOWESS نشان داد تغییر کاربری 21.12 درصدی مرتع به دیم منجر به افزایش ظرفیت و توان انتقال رسوب رودخانه ماربره شده است، اما تأثیر سایر دخالت‌های انسانی شامل احداث 2 سد مخزنی و بندهای متعدد در سرشاخه‌‌‌ها (با مجموع حجم ذخیره تقریباً 100 میلیون مترمکعب)، منجر به کاهش آورد رسوب معلق سالانه متناسب با کاهش آبدهی شده است. نتایج تحلیل الگوهای پسماند رسوب در 11 رویداد اندازه گیری شده نشان داد که سه رویداد الگوی ساعتگرد، دو رویداد الگوی پادساعتگرد، سه رویداد الگوی هشتی شکل و سه رویداد الگوی پیچیده دارند. بطوری که رسوب الگوهای ساعتگرد از رویدادهای کوچک و اراضی مجاور آبکند‌‌ها و اراضی شخم خورده مجاور رودخانه تغذیه میشود؛ الگوهای پادساعتگرد بر اساس رویدادهای حاصل از بارش باران و مشارکت کل آبخیز و دامنه‌های شیب دار بالادست بخصوص تغییر کاربری یافته مرتع به دیم شکل می‌گیرند. اما الگوهای هشتی شکل و پیچیده که بیش از نیمی از رویداد‌‌ها را شامل می‌شوند به دلیل وسعت حوزه و تأثیر عوامل مختلف از جمله زمین‌شناسی، خصوصیات بارش و رطوبت پیشین، آشفتگی غلظت رسوب را در طول جریان به همراه دارند.
کلمات کلیدی: الگوهای پسماندی، الگوریتم LOWESS، رودخانه ماربره، ظرفیت انتقال، منحنی سنجه رسوب
تحلیل احتمال تجاوز از آستانه EC و pH آب زیرزمینی با استفاده از روش‌های زمین آمار در دشت اراک- فراهان
رسوب ,اراضی ,کاربری ,انتقال ,تغییرات ,ماربره ,انتقال رسوب ,کاربری اراضی ,رسوب در ,رسوب معلق ,بیشتر از ,دوره کاربری اراضی ,برای ایستگاه ماربره
درباره این سایت